#KARTKA Z KALENDARZA

15 kwietnia 1865 r. urodziła się Olga Boznańska. Jej portrety intrygowały, niepokoiły, odsłaniały duszę. „Jakże tu teraz malować, kiedy pani Boznańska robi takie cudne obrazy?” - pytał Wyspiański. Decyzją Sejmu została patronką 2025 roku.

13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Blisko 22 tys. Polaków – mundurowych i cywili – zostało zamordowanych w kwietniu i maju 1940 r. przez funkcjonariuszy NKWD.

12 kwietnia 1945 roku 1 Dywizja Pancerna dowodzona przez gen. Stanisława Maczka wyzwoliła niemiecki obóz jeniecki w Oberlangen, oswobadzając ponad 1700 uczestniczek Powstania Warszawskiego. Niecały miesiąc później, po zdobyciu niemieckiej bazy Wilhelmshaven, polscy żołnierze cieszyli się już z zakończenia wojny.

W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku rozpoczęła się druga - z czterech - masowa deportacja ludności polskiej w głąb Związku Sowieckiego. Objęła rodziny jeńców wojennych z trzech obozów specjalnych - Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa, a także bliskich więźniów politycznych osadzonych w więzieniach zachodniej Ukrainy i Białorusi. Deportowano też rodziny wojskowych zbiegłych za granicę.

11 kwietnia 1943 r. świat dowiedział się o zbrodni popełnionej trzy lata wcześniej na polskich oficerach w niewoli sowieckiej. Agencja „Transocean” poinformowała na podstawie raportu niemieckich władz w Smoleńsku o „odkryciu masowego grobu ze zwłokami 3 tysięcy oficerów polskich”.

10 kwietnia 2010 roku w katastrofie samolotu Tu-154M pod Smoleńskiem zginęło 96 osób, wśród nich prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński z małżonką Marią. Delegacja leciała na uroczystości 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

8 kwietnia 1897 roku urodził się Jan Żabiński, zoolog, fizjolog, wieloletni dyrektor stołecznego Ogrodu Zoologicznego, powstaniec warszawski. W czasie II wojny światowej, wraz z żoną Antoniną, w opustoszałym ZOO ukrywał Żydów. Oboje otrzymali za to medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata izraelskiego Instytutu Yad Vashem. Zmarł w 1974 roku.

7 kwietnia 1995 r. otwarto pierwszy odcinek metra w Warszawie. Kolejka łączyła Ursynów i Mokotów z jedną stacją w Śródmieściu. Trasa miała 11,5 km długości, było na niej 11 stacji, a ruch obsługiwało 14 radzieckich pociągów trzywagonowych serii 81.

Walczył w wojnie obronnej 1939 roku i w Powstaniu Warszawskim. Dowodził harcerskim batalionem „Zośka” oraz Brygadą Dywersji „Broda 53”. 4 kwietnia 1914 roku urodził się Ryszard Białous, pseudonim „Jerzy”, harcmistrz, kapitan Armii Krajowej. Zmarł w 1992 roku w Argentynie.

3 kwietnia 1940 roku NKWD rozpoczęło wywózkę do Katynia polskich oficerów, jeńców obozu w Kozielsku, a w kolejnych dniach - jeńców obozów w Ostaszkowie i Starobielsku. Ich egzekucje trwały sześć tygodni, od kwietnia do maja 1940 roku. NKWD wymordowało w sumie prawie 22 tys. obywateli polskich.

„Ojciec Święty Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 r. wieczorem o godzinie 21.37 w swym prywatnym apartamencie” - informowało oświadczenie Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej, ogłoszone w nocy z 2 na 3 kwietnia 2005 w Watykanie.

1 kwietnia 1902 roku urodził się Józef Mackiewicz, jeden z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku, autor kilkunastu książek oraz setek reportaży z utraconych przez Polskę Kresów Wschodnich.

1 kwietnia 1925 roku urodził się w Krakowie Wojciech Jerzy Has, twórca takich filmów jak m.in. „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Pętla”, „Jak być kochaną”, „Sanatorium pod klepsydrą” i „Lalka”. Uchwałą Senatu RP stał się jednym z patronów 2025 roku.

1 kwietnia obchodzimy ulubione święto wszystkich dowcipnisiów. Nazywane na świecie również Dniem Głupców, Dniem Kłamcy, a nawet Dniem Kwietniowej Ryby. Ale skąd tak naprawdę wywodzi się prima aprilis i jak długo obecny jest w polskiej kulturze?

31 marca 1892 roku urodził się generał Stanisław Maczek, jeden z najwybitniejszych polskich dowódców II wojny światowej, który nie przegrał żadnej bitwy. Kawaler Orderu Orła Białego. Zmarł w 1994 roku.

30 marca 1943 roku, zmarli więziony i torturowany przez Niemców Jan Bytnar „Rudy” oraz Aleksy Dawidowski „Alek”, który cztery dni wcześniej brał udział w odbiciu „Rudego”, czyli słynnej akcji pod Arsenałem.

27 i 28 marca 1945 roku w Pruszkowie pod Warszawą NKWD aresztowało przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, na czele z generałem Leopoldem Okulickim „Niedźwiadkiem” oraz wicepremierem Janem Stanisławem Jankowskim. Zostali oni wywiezieni samolotem do Moskwy i stanęli przed sowieckim sądem w tzw. Procesie Szesnastu.

26 marca 80 lat kończy Zenon Laskowik, aktor i satyryk, współtwórca słynnego w latach 70. i 80. poznańskiego kabaretu Tey. Założony wspólnie z Krzysztofem Jaślarem i Aleksandrem Gołębiewskim. Laskowik występował w duecie z Januszem Rewińskim, a następnie z Bohdanem Smoleniem.

24 marca 1794 roku wybuchła insurekcja kościuszkowska będąca ostatnią próbą ratowania Rzeczpospolitej. Wymierzona przeciwko dwóm zaborcom - Rosji i Prusom, miała przynieść Polakom niepodległość, jednak mimo początkowych sukcesów, zakończyła się niepowodzeniem. Wkrótce potem Austria, Prusy i Rosja dokonały III rozbioru Polski.