Kartka z kalendarza

19 lutego 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik

Toruński portret Mikołaja Kopernika, powstał w 1585 roku i wisiał w bibliotece Gimnazjum Akademickiego, fot. PAP/Reprodukcja Wojciech Kryński
Toruński portret Mikołaja Kopernika, powstał w 1585 roku i wisiał w bibliotece Gimnazjum Akademickiego, fot. PAP/Reprodukcja Wojciech Kryński
podpis źródła zdjęcia

19 lutego 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik, wybitny astronom, matematyk i lekarz. Był twórcą heliocentrycznej teorii Układu Słonecznego, zgodnie z którą to Ziemia obraca się wokół Słońca, a nie na odwrót, jak do tej pory sądzono, i autorem dzieła przełomowego dla światowej nauki „De revolutionibus orbium coelestium”, czyli „O obrotach sfer niebieskich”.

Epokowa praca Kopernika zaprzeczała obowiązującemu dotąd systemowi geocentrycznemu

Odkrycie zmieniło sposób widzenia świata, stało się przyczyną zmiany, jaka zaszła w Europie Zachodniej w rozważaniu nauki, przyczyniając się tym samym do jej rozwoju, co zostało określone „przewrotem kopernikańskim”.


Oprócz astronomii, Kopernik miał też ogromne zasługi w dziedzinie ekonomii, matematyki, prawa i medycyny, a także jako tłumacz poezji włoskiej.


Wielki polski uczony zmarł 21 maja 1543 roku.

Teoria geocentryczna i heliocentryczna, fot. PAP/Maciej Zieliński
Teoria geocentryczna i heliocentryczna, fot. PAP/Maciej Zieliński

Dzieło Kopernika „O obrotach sfer niebieskich” podstawą rozwoju nauk ścisłych w epoce renesansu

Teoria słynnego astronoma przedstawiona w dziele „O obrotach sfer niebieskich” stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych w epoce renesansu.


Jej zwolennikami byli Jan Kepler i Galileusz, a główne założenia w dziedzinie kosmologii rozszerzyli Thomas Digges i Giordano Bruno.


To oni pokazali, że droga, którą rozpoczął Mikołaj Kopernik, prowadzi do poznania prawdziwej konstrukcji kosmosu czy Układu Słonecznego.


W 1616 roku dzieło Kopernika znalazło się jednak na indeksie ksiąg zakazanych, skąd zostało usunięte dopiero w 1822 roku.


Mikołaj Kopernik jako astronom zmienił postrzeganie naszej planety we Wszechświecie. Nie bez powodu poeta Jan Nepomucen Kamiński pisał o nim (najprawdopodobniej po roku 1822):

,,

Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię – polskie go wydało plemię.


Toruński portret Mikołaja Kopernika, powstał w 1585 roku i wisiał w bibliotece Gimnazjum Akademickiego, fot. PAP/Reprodukcja Wojciech Kryński
Toruński portret Mikołaja Kopernika, powstał w 1585 roku i wisiał w bibliotece Gimnazjum Akademickiego, fot. PAP/Reprodukcja Wojciech Kryński

Mikołaj Kopernik - człowiek renesansu

Mikołaj Kopernik był nie tylko astronomem, ale też prawnikiem, matematykiem, ekonomistą oraz znakomitym lekarzem. Do dziś zachowały się recepty pisane jego ręką. Jak inni lekarze w tamtych czasach, najczęściej posługiwał się lekarstwami na bazie ziół.


Kopernik kształcił się w dziedzinie medycyny na uczelni w Padwie, która wówczas była jedną z najlepszych. Po powrocie leczył głównie duchownych.


Kopernik zasłużył się też w dziedzinie obronności. W styczniu 1521 roku, w czasie wojny polsko-krzyżackiej, astronom - jako administrator dóbr warmińskiej kapituły katedralnej - z sukcesem dowodził obroną zamku w Olsztynie. Atak został odparty miedzy innymi dzięki zapobiegliwości Kopernika, który wcześniej wyposażył obrońców zamku w hakownice - jeden z najstarszych typów ręcznej broni palnej.

Mikołaj Kopernik przyszedł na świat w Toruniu 19 lutego 1473 roku w domu przy ul. Św. Anny (obecnie: ul. Kopernika), fot. PAP/Maciej Zieliński
Mikołaj Kopernik przyszedł na świat w Toruniu 19 lutego 1473 roku w domu przy ul. Św. Anny (obecnie: ul. Kopernika), fot. PAP/Maciej Zieliński

Poszukiwania grobu Mikołaja Kopernika trwały kilkaset lat

Mikołaj Kopernik zmarł 21 maja 1543 roku we Fromborku, w którym spędził sporą część życia. Domniemanym miejscem jego pochówku była fromborska archikatedra. Jednak poszukiwania grobu astronoma trwały kilkaset lat.


Dopiero w 2005 roku, podczas prowadzonych tam wykopalisk, odnaleziono jego szczątki, co potwierdziły badania genetyczne. W 2010 roku odbyła się powtórna ceremonia pogrzebowa.


Szczątki astronoma ponownie pochowano w katedrze we Fromborku. Złożono je pod posadzką przy ołtarzu świętego Krzyża, którym za życia opiekował się Kopernik.


Rękopis „O obrotach sfer niebieskich” przechodził różne koleje losu, by w XVII wieku znaleźć się w Bibliotece Nostitzów w Pradze. Po upaństwowieniu jej zbiorów, w 1956 roku rząd Czechosłowacji ofiarował bezcenny zabytek w darze narodowi polskiemu. Odtąd jest przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.


W 1999 rękopis został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.

2023 był Rokiem Mikołaja Kopernika

W 2022 roku Senat RP przyjął jednogłośnie uchwałę ustanawiającą 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika. Datę powiązano z rocznicą 550. urodzin i 480. rocznicą śmierci Mikołaja Kopernika.


W styczniu 2023 r. w Warszawie zaprezentowano znaczek pocztowy emisji filatelistycznej „550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika”.


Przez cały rok 2023 Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” promowała postać Mikołaja Kopernika, realizując „Z Kopernikiem przez świat - międzynarodowy projekt, którego celem było ożywianie i umacnianie pamięci o znamienitym Polaku, a tym samym wzmacnianie poczucia tożsamości kulturowej.

Dzień Nauki Polskiej - święto upamiętniające dokonania polskich naukowców

Dzień Nauki Polskiej wprowadzono ustawą z 9 stycznia 2020 roku.


Święto to upamiętnia ono dokonania polskich naukowców i ich dążenia do poznania prawdy, służy też zainspirowaniu młodych ludzi do pójścia w ślady wielkich badaczy.


Projektodawcy zaznaczyli, że przez stulecia nauka stanowiła kluczowy impuls do rozwoju intelektualnego, społecznego i gospodarczego.


Jako datę wybrano 19 lutego - dzień urodzin (1473) Mikołaja Kopernika, w uznaniu jego wybitnych zasług dla astronomii.

źródło: IAR
Pobierz aplikację  TVP POLONIA
Aplikacja mobilna TVP POLONIA - Android, iOS, AppGallery
Więcej na ten temat