82 lata temu Niemcy rozpoczęli wielką akcję likwidacyjną w warszawskim getcie

Likwidacja warszawskiego getta stanowiła część hitlerowskiej operacji „Reinhardt”, rozpoczętej wiosną 1942 roku.

Jej celem było wymordowanie wszystkich Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Ta z kolei odbywała się w ramach nazistowskiej koncepcji tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli zagłady wszystkich Żydów europejskich.

Miejscem zbiórki mieszkańców warszawskiego getta przed wywiezieniem do obozów zagłady, głównie Treblinki, był Umschlagplatz - rampa kolejowa przy ulicy Stawki 4/6.

W ciągu dwóch miesięcy, do 21 września 1942 roku, Niemcy wywieźli z żydowskiej dzielnicy około 300 tysięcy Żydów.

Wśród wywiezionych do Treblinki był Janusz Korczak, wybitny pedagog, opiekun dzieci i obrońca ich praw, pisarz i lekarz. Poszedł na śmierć razem ze swymi wychowankami z sierocińca w sierpniu 1942 roku.

Po masowej wywózce w getcie warszawskim pozostało kilkadziesiąt tysięcy Żydów. Do ostatecznej likwidacji zamkniętej dzielnicy Niemcy przystąpili wiosną 1943 roku.

W odpowiedzi, 19 kwietnia, wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Nierówna i mordercza walka trwała cztery tygodnie, do 16 maja. W czasie powstania Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. To było prawdziwe piekło - mówili wiele lat później anonimowi świadkowie tamtych wydarzeń.

16 maja 1943 roku Niemcy ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej i - na znak ostatecznego zniszczenia getta warszawskiego - wysadzili w powietrze Wielką Synagogę na Tłomackiem.

Liczba śmiertelnych ofiar getta warszawskiego szacowana jest na 400 tysięcy osób, z czego około 100 tysięcy zginęło lub zmarło w Warszawie - były to ofiary głodu i chorób, egzekucji, dwóch akcji likwidacyjnych (lipiec-wrzesień 1942 oraz styczeń 1943) oraz polegli i zamordowani podczas powstania.

Rabinom getta warszawskiego będzie poświęcony Marsz Pamięci, który przejdzie dziś ulicami stolicy. Wyruszy o 18.00 sprzed pomnika Umschlagplatz.

W ten sposób po raz 13. Warszawiacy upamiętniają około 300 tysięcy ofiar Wielkiej Akcji Likwidacyjnej w getcie warszawskim, która rozpoczęła się 82 lata temu.

Jak mówi Zuzanna Schnepf-Kołacz z Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma podczas marszu zaprezentowane zostaną sylwetki pięciu rabinów.

W trakcie Wielkiej Akcji Likwidacyjnej od 22 lipca do 21 września 1942 roku, z Umschlagplatzu - placu przeładunkowego przy ulicy Stawki - odjeżdżały pociągi, wywożąc około 5-6 tysięcy osób dziennie.

W przepełnionych wagonach jadących do obozu i w samej Treblince Niemcy zamordowali blisko 300 tysięcy mieszkańców getta warszawskiego.

Marsz Pamięci przejdzie ulicami: Stawki - Andersa - Anielewicza - Zamenhofa i zakończy się przy ulicy Dzielnej 5, przy której mieszkał rabin Kalonimus Kalman Szapiro. Zostanie tu odsłonięta instalacja artystyczna autorstwa Norberta Delmana poświęcona rabinowi.

Uczestnicy marszu wysłuchają także fragmentów pism rabina Szapiry, które zachowały się w Podziemnym Archiwum Getta Warszawskiego.