Historia

Upamiętnienie Chaima Yisroela Eissa, członka Grupy Ładosia

Tablica upamiętniająca Chaima Yisroela Eissa w Ustrzykach Dolnych, fot. PAP/Darek Delmanowicz
podpis źródła zdjęcia

W Ustrzykach Dolnych, w województwie podkarpackim, odsłonięto tablicę upamiętniająca Chaima Yisroela Eissa. Był on członkiem Grupy Ładosia, która w czasie II wojny światowej ratowała Żydów. Uchwałą Sejmu rok 2021 został ogłoszony Rokiem Grupy Ładosia.

Grupa Ładosia, fot. Twitter/@InstytutPileckiego

Czy liderzy Grupy Ładosia otrzymają tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata?

Polska
Grupa Ładosia zajmowała się w czasie II wojny światowej organizacją i produkcją nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich. Przekazywane Żydom dokumenty istotnie zwiększały szansę na przeżycie na terenach okupowanych przez Rzeszę Niemiecką.

Tablicę w Ustrzykach Dolnych odsłonił prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki i wicedyrektor Instytutu Pileckiego Anna Gutkowska.

Chaim Yisroel Eiss (1876-1943) urodził się w Ustrzykach w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. Do Szwajcarii przybył w 1900 roku, by rozpocząć studia. W czasie I wojny światowej pomagał uchodźcom. Aktywnie działał w społeczności żydowskiej - był jednym z założycieli i liderów międzynarodowej organizacji politycznej Agudat Israel.
Chaim Eiss, członek grupy Ładosia ratującej Żydów podczas II wojny światowej, fot. FB/Instytut Pamięci Narodowej
Chaim Eiss, członek grupy Ładosia ratującej Żydów podczas II wojny światowej, fot. FB/Instytut Pamięci Narodowej
Zdobyte kontakty wykorzystywał w czasie II wojny światowej, by ratować Żydów skazanych przez Niemców na zagładę. Nawiązawszy współpracę z dyplomatami z polskiego poselstwa w Bernie stworzył sieć przemytu paszportów do gett znajdujących się na terenie okupowanej Polski.

Współfinansował działania Grupy Ładosia
, zdobywał listy z nazwiskami Żydów, dla których przygotowywane były dokumenty oraz zdjęcia niezbędne do wystawienia paszportów.

Zmarł w Zurychu w 1943 roku. Pozostawił po sobie bezcenne zbiory, tzw. Archiwum Eissa, dokumentujące działalność grupy Ładosia, które zostały przez rząd polski pozyskane w 2018 roku i wzbogaciły zbiory Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Tablica upamiętniająca Chaima Yisroela Eissa w Ustrzykach Dolnych, fot. PAP/Darek Delmanowicz
Tablica upamiętniająca Chaima Yisroela Eissa w Ustrzykach Dolnych, fot. PAP/Darek Delmanowicz
Uroczystość, zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Pileckiego i gminę Ustrzyki Dolne odbyła się w budynku Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej imienia profesora Eugeniusza Wanieka.

Tablica pamiątkowa, sfinansowana ze środków Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN, zawisła we wnętrzu Biblioteki, która została wybudowana na fundamentach synagogi.

Synagoga, zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, została doszczętnie zdewastowana przez Niemców w czasie II wojny światowej. Po zakończeniu wojny budynek synagogi służył jako magazyn zbożowy. Po gruntownej przebudowie, zmianie układu wnętrz oraz wyglądu zewnętrznego, obecnie mieści Miejską Bibliotekę Publiczną.

Zapraszamy do obejrzenia relacji programu Polonia24
źródło: IAR, FB/IPN, fot. PAP/Darek Delmanowicz, FB/IPN
Pobierz aplikację  TVP POLONIA
Aplikacja mobilna TVP POLONIA - Android, iOS, AppGallery
Więcej na ten temat