8 listopada 1948 roku został powołany Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego. Nazywany „ambasadorem polskiej kultury”, jest jednym z największych na świecie zespołów artystycznych, czerpiących z tradycji tańców narodowych, piosenek, przyśpiewek i obyczajów. Z uwagi na bogaty repertuar i działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego, „Mazowsze” powszechnie jest uznawane za zespół narodowy.
„Mazowsze” zostało oficjalnie powołane w 1948 roku, jednak jego idea narodziła się wcześniej. Podczas wojny dyrygent i kompozytor Tadeusz Sygietyński i jego przyszła żona - aktorka Mira Zimińska złożyli obietnicę, że jeśli przeżyją, założą zespół ludowy wykonujący muzykę narodową. Sygietyński marzył, aby pokazać na scenie „blask polskiego folkloru”.
Tadeusz Sygietyński prowadził zespół do 1955 roku. Po śmierci kompozytora ponad 40 lat zespołem kierowała jego żona.
„Mazowsze” ma w repertuarze ponad tysiąc piosenek ludowych, w tym ponad sto popularnych pieśni z innych krajów oraz 42 opracowane regiony artystyczne Polski. Na przestrzeni lat w zespole występowały wielkie osobowości polskiej sceny, między innymi Irena Santor, Lidia Korsakówna, Danuta Kowalska i Stanisław Jopek.
Zespół dał ponad 9 tysięcy koncertów, ponad 280 razy wyjeżdżał na zagraniczne tournée, odwiedzając ponad 50 krajów.
Tadeusz Sygietyński znany był z pasji, z jaką szukał młodych, utalentowanych muzycznie ludzi do „Mazowsza”, jeżdżąc po wsiach i miasteczkach.
Tenor Stanisław Jopek (zmarł w 2006), związany z „Mazowszem” przez kilkadziesiąt lat, śpiewał w ponad 30 językach. Największym jego szlagierem jako solisty był utwór „Furman”, dzięki któremu otrzymał żartobliwy tytuł - Pierwszego Furmana Rzeczypospolitej.
Odznaczenia Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”
W 2018 roku zespół „Mazowsze” został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
W wystąpieniu podczas uroczystości prezydent Andrzej Duda podkreślił znaczenie zespołu dla narodu i kultury polskiej. Wielokrotnie nagradzane „Mazowsze” otrzymało też Nagrodę im. biskupa Romana Andrzejewskiego za rok 2018.
Zespół „Mazowsze” uświetnił w Rzymie 16 października (2023) obchody 45. rocznicy wyboru Karola Wojtyły na papieża. Chór i orkiestra zapewnił oprawę muzyczną uroczystej mszy w bazylice watykańskiej, wieczorem zaś Mazowsze wystąpiło w bazylice Matki Bożej Większej na koncercie dziękczynnym za pontyfikat Jana Pawła II.
„Mazowsze” ma na koncie kilkadziesiąt nagród i wyróżnień, w tym Srebrny Medal ONZ w 1973 roku. Zespół otrzymał też Nagrodę Honorową Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok 2000.
W 2006 zdobył statuetkę European Award for Tourismuos, przyznaną przez Europejską Federację Prasy Turystycznej.
W 2017 roku „Mazowsze” otrzymało z rąk prezydenta Andrzeja Dudy - Flagę Polski, jako instytucja szczególnie zasłużona w działalności społecznej, kulturalnej i gospodarczej.
W 2019 zespół otrzymał nagrodę specjalną od Polskiego Klubu Biznesu, za 70 lat promowania polskiej kultury w kraju i za granicą.
W 2021 roku w siedzibie „Mazowsza” w podwarszawskich Otrębusach zostało otwarte Centrum Folkloru Polskiego „Karolin”.
„Mazowsze” organizuje już po raz czwarty, cieszący się wielkim zainteresowaniem Ogólnopolski Konkurs Wokalny im. Stanisława Jopka.
Gala finałowa poprzedniego, III Konkursu, odbyła się 14 października 2023 roku w siedzibie „Mazowsza” w podwarszawskich Otrębusach. Wystąpiło wówczas 15 laureatów. Wszyscy podkreślali, że było to dla nich wyjątkowe spotkanie z muzyką ludową i „Mazowszem”.
