Maria Skłodowska-Curie: 157. rocznica urodzin i 113. otrzymania drugiego Nobla

W wieku 15 lat ukończyła ze złotym medalem Żeńskie Gimnazjum Rządowe w Warszawie. Interesowała się socjologią, matematyką, fizyką, literaturą, pisała także wiersze.

Po ukończeniu nauki w gimnazjum udzielała korepetycji, zapisała się także na wykłady tajnej uczelni „Latającego Uniwersytetu”, gdzie poznawała nauki przyrodnicze i socjologię.

Później przez trzy lata pracowała jako guwernantka dzieci państwa Żorawskich w majątku Szczuki.

Zobacz program TVP Polonia „Polacy światu” - odc. 1 - Maria Skłodowska-Curie

Pierwsze kroki naukowe Skłodowska stawiała w pracowni fizycznej i laboratorium chemicznym, które znajdowały się w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Ponieważ działające na terenie Polski uniwersytety nie przyjmowały kobiet, w 1891 roku Maria wyjechała do Paryża, gdzie na Sorbonie zapisała się na wydział nauk matematyczno-przyrodniczych.

Zamieszkała u swojej siostry Bronisławy Dłuskiej i jej męża Kazimierza. W roku 1893 uzyskała licencjat z nauk fizycznych z oceną „bardzo dobrze”, a rok później z matematyki z oceną „dość dobrze”.

Maria Skłodowska-Curie była jedną z pierwszych kobiet, które studiowały nauki ścisłe na paryskiej Sorbonie, a także pierwszą kobietą będącą doktorem fizyki i wykładowczynią na tej prestiżowej uczelni.

W kolejnym roku poślubiła 35-letniego francuskiego fizyka Piotra Curie, którego poznała w czasie wizyty u mieszkającego w Paryżu polskiego fizyka Józefa Wierusza-Kowalskiego. Ślub odbył się w merostwie Sceaux pod Paryżem, a w podróż poślubną nowożeńcy wybrali się rowerami.

Pierwsza córka Marii - Irena przyszła na świat w 1897 roku. W 1935 roku także Irena, wspólnie z mężem Frederickiem Joliot-Curie, otrzyma Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości.

W 1903 roku za prace nad pierwiastkami promieniotwórczymi Maria i Piotr Curie wspólnie z francuskim fizykiem Henri Becquerelem otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.

Rok później przyszła na świat druga córka małżonków Curie - Ewa, która w przyszłości, m.in. w czasie II wojny, będzie działać w Siłach Zbrojnych Wolnej Francji.

W 1896 roku Maria zdała egzamin uprawniający ją do nauczania w średnich szkołach żeńskich. Umożliwiło jej to późniejszą pracę w żeńskiej szkole w Sevres.

Drugiego Nobla Skłodowska otrzymała w 1911 roku, w dniu jej 44. urodzin, za prace nad promieniotwórczością i odkrycie nowych pierwiastków radioaktywnych - radu i polonu (Piotr Curie zmarł w 1906 roku).

W 1913 roku Skłodowska-Curie uczestniczyła w otwarciu Pracowni Radiologicznej w Warszawie, a już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczęła starania o otwarcie w kraju Instytutu Radowego, którego wybudowanie, jak wspominała, było jej najgorętszym życzeniem.

W 1925 roku Skłodowska uczestniczyła w uroczystości położenia kamienia węgielnego pod budowę Instytutu Radowego w Warszawie przy ulicy Wawelskiej. Rok później otrzymała tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej. W 1932 roku badaczka wzięła udział w otwarciu Instytutu. W czasie tej uroczystości zasadziła trzy pamiątkowe drzewa.

Podróż ta była ostatnią, którą Skłodowska odbyła do rodzinnego kraju. Zmarła w 1934 roku na skutek, jak głosił oficjalny komunikat, anemii złośliwej aplastycznej o przebiegu gwałtownym. Choroba związana była z długotrwałym wpływem na organizm badaczki szkodliwego promieniowania.

Pogrzeb odbył się 6 lipca na cmentarzu w Sceaux. Maria spoczęła obok męża, który w 1906 roku zginął w wypadku - został przejechany przez wóz konny na jednym z najbardziej ruchliwych skrzyżowań Paryża.

W 1995 roku prochy małżonków spoczęły w miejscu pochówku francuskich bohaterów narodowych - na paryskim Panteonie.

Maria była pierwszą kobietą uhonorowaną w ten sposób i pierwszą osobą nie urodzoną we Francji, która tu spoczęła.

Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie znajduje się w Warszawie przy ulicy Freta, w domu, w którym wielka polska uczona przyszła na świat. Prezentowane są tu m.in. fotografie rodzinne Marii Skłodowskiej-Curie, jej pamiątki rodzinne i archiwalia dotyczące polskich chemików.

W 2018 roku, w setną rocznicę odzyskania przez nasz kraj niepodległości, uczona została uhonorowana pośmiertnie najwyższym polskim odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.