Na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00, tzw. godzinie „W”. Planowano, że potrwa kilka dni. Trwało 63, do 2 października 1944 r. Była to największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie.
31 lipca
1 sierpnia
O godz. 17.00 (godzina „W”) wybuchło Powstanie Warszawskie. Do pierwszych walk z Niemcami doszło na Żoliborzu już ok. godz. 14.00; na Woli i w Śródmieściu Północ - ok. 16.00.
,,Polacy! Od dawna oczekiwana godzina wybiła. Oddziały Armii Krajowej walczą z najeźdźcą niemieckim we wszystkich punktach Okręgu Stołecznego
- napisano w pierwszej powstańczej odezwie, rozklejonej na ulicach stolicy.
Siły Armii Krajowej liczyły 40-45 tys. żołnierzy, zorganizowanych w ośmiu obwodach podległych Komendzie Okręgu Warszawskiego AK (Śródmieście, Żoliborz, Wola, Ochota, Mokotów, Praga, Powiat i Okęcie) oraz w oddziałach wydzielonych.
Powstańcy dysponowali ok. 2,5 tys. pistoletami, 1475 karabinami, 420 pistoletami maszynowymi, 94 ręcznymi karabinami maszynowymi, 20 ciężkimi karabinami maszynowymi.
• Powstańcy zdobyli hotel „Victoria” przy ul. Jasnej - miejsce to wybrano następnie na kwaterę płk. Chruściela „Montera”.
• Żołnierze AK opanowali gmach Towarzystwa Ubezpieczeń „Prudential” (najwyższy wówczas budynek w Warszawie - 68 m wysokości) przy Placu Napoleona (obecnie Plac Powstańców Warszawy); na jego dachu zawieszono polską flagę.
• Do polskiej niewoli trafił mjr Max Driske, najwyższy stopniem niemiecki oficer przetrzymywany przez powstańców.
W reakcji na wybuch powstania w Warszawie Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler powiedział:
,,Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy.
2 sierpnia
• Powstańcy zdobyli Pocztę Główną, Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych, Pałac Krasińskich, fabrykę Monopolu Tytoniowego oraz Elektrownię Warszawską na Powiślu.
• W wyniku ran zmarła Krystyna Krahelska „Danuta” - poetka, autorka jednej z najpopularniejszych piosenek powstańczych „Hej chłopcy, bagnet na broń!”.
• Ukazał się pierwszy powstańczy numer pisma AK „Biuletyn Informacyjny”.
• Niemcy dokonali egzekucji ponad 600 osób przetrzymywanych w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej.
3 sierpnia
• Niemieckie bombowce po raz pierwszy od wybuchu powstania zbombardowały Warszawę.
• Powstańcy opanowali Dworzec Pocztowy, Pałace Blanka i Mostowskich oraz Arsenał.
• Icchak Cukierman, jeden z przywódców Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), wydał odezwę do bojowników żydowskiego ruchu oporu z apelem o wstępowanie w szeregi powstańcze i walkę z Niemcami.
„Od trzech dni lud Warszawy prowadzi walkę orężną z okupantem niemieckim. Bój ten jest i naszym bojem (...). Przez bój do zwycięstwa do Polski wolnej, niepodległej, silnej i sprawiedliwej” - głosiła odezwa.
4 sierpnia
• Początek trwającej do 25 sierpnia fali masowych rozstrzeliwań, grabieży, podpaleń i gwałtów na warszawskiej Ochocie.
• Zarządzenie Komendy Okręgu Warszawa AK wzywające mieszkańców stolicy do budowy barykad.
• Powstańczy sztab dowodzenia opuścił hotel „Victoria” i przeniósł się do budynku PKO przy ul. Jasnej.
• Niemcy zrzucili z samolotów datowane na 2 sierpnia ulotki do żołnierzy AK, wzywające do zaprzestania działań zbrojnych przeciw Niemcom, rzekomo podpisane przez gen. Komorowskiego „Bora”.
• Poległ Krzysztof Kamil Baczyński, poeta, czołowy przedstawiciel tzw. Pokolenia Kolumbów, żołnierz Batalionów AK „Zośka” i „Parasol”.
• Załogi polskich i brytyjskich samolotów dokonały pierwszych zrzutów nad walczącą Warszawą.
5 sierpnia
• Powstańcy zdobyli „Gęsiówkę” - niemiecki obóz koncentracyjny (KL Warschau) przy ul. Gęsiej, uwalniając 348 Żydów.
• Brygada SS dowodzona przez SS-Oberfuehrera Oskara Dirlenwangera zamordowała na Woli około 20 tys. ludzi. W ciągu następnych dni liczba ofiar wzrosła do 40 tys.
• Zakończyła się niemiecko-sowiecka bitwa na przedpolach Pragi.
6 sierpnia
• Niemcy uruchomili w Pruszkowie obóz przejściowy (Dulag 121) dla ludności cywilnej Warszawy. Ogółem przeszło przez niego ok. 550 tys. mieszkańców stolicy.
• Utworzenie Wojskowej Służby Społecznej (WSS), podlegającej Biurze Informacji i Propagandy Komendy Okręgu Warszawa AK. Do zadań WSS należała pomoc powstańcom oraz cywilom.
• Rozpoczęła działalność Harcerska Poczta Polowa.
7 sierpnia
• Walki Zgrupowania „Radosław” na cmentarzach kalwińskim i ewangelickim.
8 sierpnia
• Pierwsza audycja powstańczej radiostacji AK „Błyskawica” - nadana z gmachu PKO.
„Halo, tu mówi «Błyskawica»! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32, 8 oraz 52, 1 m. Duch Warszawy jest wspaniały” - to pierwsze słowa, jakie na falach „Błyskawicy” popłynęły w eter.
• W wydawanym przez Referat Prasowy Okręgowej Delegatury Rządu RP na m.st. Warszawę „Komunikacie Informacyjnym” ukazało się obwieszczenie o powszechnym obowiązku pracy.
9 sierpnia
• W trakcie ewakuacji Niemców z Pałacu Bruehla, siedziby gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera, zginął jego zastępca - dr Herbert Hummel.
• Ukazały się pisma „Kurier Stołeczny” i „Barykady Powiśla”.
11 sierpnia
• Rozkaz płk. Chruściela „Montera” regulujący zasady posługiwania się bronią oraz przepisy dotyczące wyposażenia i umundurowania.
• Wojska niemieckie opanowały Wolę i Ochotę.
• Odwrót Zgrupowania „Radosław” w kierunku Starego Miasta; z funkcji dowódcy zgrupowania ustąpił ciężko ranny ppłk Jan Mazurkiewicz „Radosław”.
• Powstańcom przyznano pierwsze krzyże Virtuti Militari za udział w walkach z Niemcami.
12 sierpnia
• Niemcy odbili z rąk polskich gmachy Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji, Starostwa Grodzkiego Śródmiejsko-Warszawskiego, a także Wojskowy Instytut Geograficzny, Miejski Instytut Higieny i Dom Turystyczny.
• Ukazał się pierwszy numer pisma „Barykada”.
13 sierpnia
• Niemcy zajęli Stawki, co spowodowało zamknięcie pierścienia wokół Starego Miasta.
• Na ul. Kilińskiego przy Podwalu eksplodował niemiecki transporter z ładunkami wybuchowymi, zdobyty przez powstańców; w wyniku eksplozji śmierć poniosło co najmniej 300 osób, wśród nich 67 żołnierzy Batalionu „Gustaw”.
• W kinie „Palladium” przy ul. Złotej odbył się dziennikarski pokaz kroniki filmowej „Warszawa walczy”.
14 sierpnia
• Walki o Uniwersytet Warszawski: powstańcy zdobyli transporter opancerzony z Dywizji SS „Wiking”, nazywany „Jasiem” oraz „Szarym Wilkiem”.
• Ewakuacja Szpitala Maltańskiego z ul. Senatorskiej na ul. Zgoda.
15 sierpnia
• Uroczystości w oddziałach powstańczych z okazji Święta Żołnierza Polskiego, obchodzonego na pamiątkę Bitwy Warszawskiej 1920 r.
16 sierpnia
• Komunikat Radia Berlin o zdławieniu polskiego powstania w Warszawie.
• W walkach na Starym Mieście polegli żołnierze AK: Tadeusz Gajcy - poeta, prozaik, krytyk literacki, redaktor konspiracyjnego pisma „Sztuka i Naród” oraz Zdzisław Stroiński - poeta, również związany z pismem „Sztuka i Naród”.
17 sierpnia
• Polskie Radio nadało pierwszą słyszalną w Londynie audycję z powstańczej Warszawy.
18 sierpnia
• Niemcy utworzyli Grupę „Dirlenwanger”, ok. 6,5 tys. oddział dowodzony przez SS-Oberfuehrera Oskara Dirlenwangera, którego żołnierze zasłynęli ze szczególnego okrucieństwa wobec polskich cywilów w czasie tzw. rzezi Woli.
• Wojska niemieckie zajęły Zamek Królewski.
19 sierpnia
• Niemcy opanowali Politechnikę Warszawską.
20 sierpnia
• Po zaciętych walkach powstańcy zdobyli budynek Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (PAST-y) przy ul. Zielnej.
• Oddziały powstańcze wycofały się z Muranowa na Stare Miasto.
21 sierpnia
• Nieudana próba przebicia się oddziałów powstańczych z Kampinosu i Żoliborza na Stare Miasto. W ciągu dwóch dni zaciętych walk (do 22 sierpnia) straty Polaków wyniosły ok. 400 zabitych i rannych.
• Niemcy wysadzili w powietrze Pawiak oraz pobliskie więzienie dla kobiet - nazywane Serbią.
• Projekcja drugiej kroniki filmowej „Warszawa walczy” w kinie „Palladium”.
22 sierpnia
• Powstańcy zdobyli gmach tzw. Małej PAST-y (podstacji telefonów) przy ul. Piusa XI (obecnie ul. Piękna).
23 sierpnia
• Powstańcy odbili z rąk niemieckich kościół św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu i pobliską Komendę Policji.
• Polskie natarcie na Uniwersytet Warszawski.
25 sierpnia
• Powstańcy opanowali „Cafe Club” przy ul. Nowy Świat.
26 sierpnia
• Sztab Komendy Głównej AK ewakuował się kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia.
27 sierpnia
• Powstańcy zostali wyparci z Katedry św. Jana przy ul. Świętojańskiej. Niemcy wkroczyli również do Szpitala św. Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej.
• Ppłk Mazurkiewicz ponownie objął dowództwo nad Zgrupowaniem AK „Radosław”, zastępując ciężko rannego mjr. Wacława Janaszka „Bolka”.
28 sierpnia
• Niemcy zajęli gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.
• Okręgowy Delegat Rządu na Warszawę Marceli Porowski podpisał zarządzenie o powszechnym obowiązku pracy dla mężczyzn (od 17 do 50 lat) i kobiet (od 17 do 40 lat).
29 sierpnia
• USA i Wielka Brytania ogłosiły deklaracje, na mocy których żołnierzom AK przyznano pełnię praw kombatanckich.
30 sierpnia
• Niemcy zamordowali ok. 300 pacjentów szpitala św. Jana Bożego. Podobna liczba chorych zginęła lub została ranna w wyniku bombardowania Szpitala Ujazdowskiego przy ul. Chełmskiej.
31 sierpnia
• Nieudana próba przebicia się oddziałów powstańczych z Grupy „Północ” AK ze Starego Miasta do Śródmieścia; ok. 300 rannych i zabitych.
• W kościele Sakramentek na Nowym Mieście w wyniku nalotu zginęło ok. 1000 osób; 300 ofiar bombardowania Pasażu Simonsa, u zbiegu ulic Długiej i Nalewki.
• Niemcy wywieźli do KL Stutthof ponad 3100 więźniów obozu w Pruszkowie, wśród nich m.in. Powstańców Warszawskich.
1 września
• Rozkaz Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego do żołnierzy AK, zawierający ostrą krytykę postawy zachodnich aliantów wobec Powstania Warszawskiego i Polski.
2 września
• Kapitulacja sił powstańczych na Starym Mieście - łącznie podczas walk poległo ok. 7 tys. żołnierzy AK, co stanowiło ok. 40 proc. całości strat w powstaniu. Zniszczeniu od niemieckiego pocisku uległa Kolumna Zygmunta III Wazy na Placu Zamkowym.
• Niemcy zamordowali ok. 1300 osób na opuszczonym przez powstańców Starym Mieście.
• Poczta Polowa AK wyemitowała pierwszy powstańczy znaczek, według projektu Stanisława Tomaszewskiego „Miedzy”.
• Niemcy zajęli Sadybę.
• Zmasowany atak bombowy niemieckich samolotów na Warszawę.
• Powstańcy opanowali gmach Związku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej (YMCA) przy ul. Konopnickiej.
3 września
• Niemcy uznali prawa kombatanckie żołnierzy AK.
4 września
• Rozwiązanie Grupy „Północ” AK.
• Ppłk Mazurkiewicz „Radosław” został mianowany dowódcą odcinka Czerniaków.
• Bombardowanie gmachu PKO przy ul. Jasnej i elektrowni na Powiślu.
5 września
• Powstańcy wycofują się z elektrowni na Powiślu.
6 września
• Padły ostatnie punkty polskiego oporu na Powiślu.
7 września
• Rozmowy delegacji powstańczej, w składzie m.in. z wiceprzewodniczącą Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża Marią Tarnowską, z głównodowodzącym wojsk niemieckich gen. SS i Policji Erichem von dem Bachem-Zelewskim w sprawie ewakuacji ludności cywilnej z Warszawy.
• Władze powstańcze wprowadziły na Żoliborzu godzinę policyjną, obowiązującą od godz. 20.
8 września
• Ewakuacja 5 tys. cywilów z terenów ogarniętych walkami do części Śródmieścia zajmowanej przez Niemców.
10 września
• Natarcie Armii Czerwonej na przedmoście warszawskie.
• Polskie Radio ogłosiło listę 28 niemieckich dowódców, którzy byli odpowiedzialni za zrujnowanie Warszawy. Oprócz gen. von dem Bacha-Zelewskiego znaleźli się na niej m.in. generałowie Rainer Stahel i Heinz Reinefarth.
11 września
• Odezwa gen. von dem Bacha-Zelewskiego do mieszkańców Warszawy, zrzucająca odpowiedzialność za fiasko polsko-niemieckich pertraktacji na dowództwo AK.
13 września
• Niemcy zniszczyli mosty: Poniatowskiego, Kierbedzia, Gdański i Średnicowy.
14 września
• Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Kazimierz Sosnkowski awansował płk. Chruściela „Montera” do stopnia generała brygady „za wybitne dowodzenie i przykład osobistego męstwa w walkach o Warszawę”.
• Józef Stalin podpisał w Moskwie rozkaz o zdobyciu Pragi.
• W walkach o Pragę zginęło, zostało rannych lub zaginęło 1792 żołnierzy 1. Dywizji Piechoty Ludowego Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki.
• Sowieckie zrzuty broni i żywności; samoloty sowieckie odbyły 282 loty nad walczącą stolicą.
• Natarcie wojsk niemieckich na Górny Czerniaków.
15 września
• Pierwsze oddziały 1. Dywizji Piechoty LWP wylądowały na przyczółku czerniakowskim.
16 września
• Początek walk 3 Dywizji Piechoty LWP o przyczółki warszawskie na lewym brzegu Wisły (16-23 września).
• Niemieckie lotnictwo zbombardowało budynek kina „Helgoland”, w którym powstańcy stworzyli obóz dla jeńców niemieckich.
17 września
• Część oddziałów 2 Dywizji Piechoty LWP przedostało się na Żoliborz.
• Nieudane próby nawiązania łączności telefonicznej dowództwa AK ze sztabem Armii Czerwonej.
18 września
• Nad Warszawą pojawiło się ponad 100 amerykańskich samolotów B-17, które dokonały zrzutów.
19 września
• Gen. Komorowski „Bór” w odezwie do powstańców wezwał do dalszego oporu zbrojnego przeciw Niemcom.
20 września
• Kolejne oddziały 2. Dywizji Piechoty LWP przeprawiły się przez Wisłę na przyczółek czerniakowski.
• Dowodzony przez ppłk. Mazurkiewicza „Radosława” oddział ok. 200 powstańców przedostał się kanałami z Czerniakowa na Mokotów.
• Gen. Komorowski „Bór” wydał rozkaz o utworzeniu Warszawskiego Korpusu AK - regularnych oddziałów Wojska Polskiego złożonych z sił powstańczych. Dowódcą korpusu mianowano gen. Chruściela „Montera”.
21 września
• Alianckie lotnictwo dokonało ostatnich zrzutów zaopatrzenia nad Warszawą.
• Walki 6 pułku piechoty LWP z Niemcami na Żoliborzu.
22 września
• Wydawany przez Niemców w języku polskim „Nowy Kurier Warszawski” napisał:
„Zgliszcza i ruiny na ulicach - takie owoce wydawał szaleńczy pomysł generała Bora urządzenia powstania w Warszawie, przypłaconego życiem dziesiątek tysięcy niewinnych ofiar oraz gehenną setek tysięcy uchodźców”.
• Gen. Chruściel „Monter” wysłał do marszałka ZSRS Konstantego Rokossowskiego pismo, w którym zaoferował pomoc wojskową w planowanym sowieckim szturmie na Warszawę.
• Niemcy zdobyli przyczółek czerniakowski, broniony przez powstańców i żołnierzy LWP, mordując następnie ok. 200 rannych.
26 września
• Komendant Obwodu Mokotów AK ppłk Józef Rokicki „Karol” przeprowadził ewakuację swych wojsk z Mokotowa do Śródmieścia. Nie dotarł do niego rozkaz gen. Chruściela „Montera” nakazujący dalszą obronę Mokotowa.
• Niemcy rozstrzelali 98 powstańców, którzy wychodzili z kanału przy ul. Chocimskiej.
27 września
• Kapitulacja oddziałów powstańczych (ok. 2 tys. żołnierzy) na Mokotowie.
28 września
• Pertraktacje polsko-niemieckie w sprawie zakończenia walk w Warszawie.
29 września
• Do KL Stutthof trafił transport 1258 mieszkańców Warszawy i powstańców.
• Na Żoliborzu powstańcy wycofali się z Twierdzy Zmartwychwstanek przy ul. Krasińskiego.
• W bitwie pod Jaktorowem Niemcy rozbili Grupę AK „Kampinos”.
30 września
• Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz zwolnił ze stanowiska Naczelnego Wodza PSZ gen. Sosnkowskiego i powołał na to stanowisko gen. Komorowskiego „Bora”.
• Za tłumienie powstania Adolf Hitler nadał dowódcom wojsk niemieckich w Warszawie wysokie odznaczenia wojskowe: gen. von dem Bach-Zelewski i SS-Oberfuehrer Dirlenwanger otrzymali Krzyże Rycerskie Żelaznego Krzyża, a gen. Reinefarth - Liście Dębowe do Krzyża Rycerskiego Żelaznego Krzyża.
• Kapitulacja oddziałów powstańczych na Żoliborzu; do niewoli trafiło 1490 żołnierzy AK.
1 października
• Gen. Komorowski „Bór” zapowiedział na 2 października wszczęcie rozmów kapitulacyjnych z Niemcami.
2 października
• W nocy z 2 na 3 października (o godz. 2.00) w kwaterze gen. von dem Bacha-Zelewskiego w Ożarowie przedstawiciele Komendy Głównej AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki” i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram” podpisali „Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie”, przewidujący przerwanie walki o godz. 21.00 czasu warszawskiego.
• Rozpoczęła działalność komisja łącznikowa (jej organem wykonawczym był tzw. batalion osłonowy złożony z żołnierzy AK), której głównym celem było utrzymanie porządku w mieście oraz zabezpieczenie ewakuacji powstańców i cywilów.
3 października
• Prezydent Raczkiewicz zarządził dwutygodniową żałobę w Polskich Siłach Zbrojnych.
• Gen. Komorowski „Bór” wydał pożegnalny rozkaz do żołnierzy AK.
,,Z wiarą w ostateczne zwycięstwo naszej słusznej sprawy, z wiarą w Ojczyznę umiłowaną, wielką i szczęśliwą, pozostajemy wszyscy nadal żołnierzami obywatelami Niepodległej Polski, wierni sztandarowi Rzeczypospolitej
- wyjaśnił nowy Naczelny Wódz.
• Mianowanie gen. Leopolda Okulickiego „Kobry” Komendantem Głównym AK.
4 października
• Powstańcze Polskie Radio i radiostacja „Błyskawica” nadały ostatnie audycje.
5 października
• Do niewoli niemieckiej trafiło 11 668 żołnierzy broniących Śródmieścia, a także członkowie naczelnego dowództwa powstania z gen. Komorowskim „Borem” na czele
