Po raz 48. wręczono Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”

Co roku Nagroda im. Oskara Kolberga trafia do artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej.

To najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce zostało ustanowione w 1974 r. Jego patronem jest Oskar Kolberg (1814-90), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.

W kategorii „dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego” laureatami 48. Nagrody im. Oskara Kolberga zostali:

• Zofia Nędza-Kubiniec (Kościelisko, woj. małopolskie) - malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka;

• Ludgarda Sieńko (Janów, woj. podlaskie) - tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego;

• Jan Szymański (Albinów, woj. łódzkie) - solista, instrumentalista, skrzypek, który w swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie;

• Stanisław Wyżykowski (Krosno, woj. podkarpackie) - twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych, koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą;

• Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) - koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego - „byśków” i „nowych latek”; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.

Nagrodę dla Mistrza tradycji odebrał Kazimierz Marcinek (Nockowa, woj. podkarpackie) - jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji na Rzeszowszczyźnie. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista.

W kategorii „dla twórców za pisarstwo ludowe” nagrodę przyznano Floriannie Kiszczak (Radzięcin, woj. lubelskie). Laureatka tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną.

Nagrodę „dla badaczy, naukowców i animatorów” otrzymali:

• Wojciech Kowalczuk (Białystok, woj. podlaskie) - etnograf, muzealnik, autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski oraz

• Jadwiga Parecka (Brzeźnica, woj. lubuskie) - animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich.

W kategorii „dla kapel ludowych” nagrodzono Kapelę Braci Adamczyków (Szydłowiec, woj. mazowieckie). Jest to kapela rodzinna Czesława i Jana Adamczyków, którzy grają na harmonii pedałowej i skrzypcach. W 2013 r. do kapeli dołączyła Katarzyna Zedel (bębenek i baraban).

Nagrodę „dla zespołów folklorystycznych” przyznano • Zespołowi Śpiewaczy z Łukowej IV (Łukowa, woj. lubelskie), który wykonuje pieśni weselne z zachowaniem tradycyjnej emisji głosu, gwary i archaicznych melodii oraz • Zespołowi Pieśni i Tańca „Łastiwoczka” z Przemkowa (Przemków, woj. dolnośląskie). Repertuar zespołu obejmuje wielogłosowe dawne pieśni zalotne, weselne, rekruckie i ballady.

W kategorii „dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej” nagrodę otrzymały:

• Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu (Zbąszyń, woj. wielkopolskie) - od początku działalności obejmuje opieką muzyków ludowych regionu zbąszyńskiego, chroni tradycje koźlarskie, propaguje muzykę ludową Regionu Kozła oraz

• Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze (Przysucha, woj. mazowieckie) - jego działalność jest skierowana przede wszystkim na zachowanie i dokumentowanie kultury tradycyjnej regionu poprzez doroczną organizację przeglądów folkloru - „Dni Kolbergowskie”.

Po raz trzeci w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana została także nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzymała Lidia Biały, założycielka Fundacji Iskry Tradycji, która kształci przyszłe pokolenia muzykantów.

Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe.

Podczas gali wręczono także nagrodę ufundowaną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Odebrała ją Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) - koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego - „byśków” i „nowych latek”; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.

Ogłoszono również laureata honorowego tytułu Ambasadora Kultury Tradycyjnej, czyli wyróżnienia dla samorządowca, który w ostatnim roku w szczególny sposób wspierał rozwój kultury tradycyjnej w swoim regionie. Tytuł oraz okolicznościowy dyplom od ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał wójt gminy Czarna Edward Dobrzański.

Obecny na gali minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że „dzisiaj odbywa się po raz 48. uroczystość wręczenia wyjątkowych nagród adresowanych do artystów, osób, instytucji i organizacji wspierających rodzime tradycje w różnych regionach naszego kraju”.

Zaznaczył, że „bez ich pracy, zamiłowania do dawnych zwyczajów, technik rękodzielniczych, motywów zdobniczych, repertuaru, stylu wykonania, gwary i stroju ludowego, zaginęłyby te cenne zjawiska kulturowe wyróżniające nas spośród innych narodów”.

Wskazał, że „Nagroda im. Oskara Kolberga to jest najważniejsze w naszym kraju wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej, a organizacja konkursu o tę Nagrodę należy do priorytetowych działań resortu, który prowadzę, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie ochrony i wspierania twórczości ludowej”.

Minister podziękował za istotny wkład, jaki twórcy kultury tradycyjnej wnoszą do kultury narodowej, za wierność przekazywanym przez kolejne pokolenia wartościom i zasobom dziedzictwa kulturowego.

Przypomniał, że „laureaci tegorocznej Nagrody, podobnie jak w latach ubiegłych, reprezentują różne regiony kraju: Dolny Śląsk, Kurpie, Lubelszczyznę, Lubuskie, Mazowsze, Podhale, Podlasie, Podkarpacie, Wielkopolskę, a także różne dziedziny sztuki ludowej: tkactwo, malarstwo na szkle, budowę ludowych instrumentów muzycznych, koronkarstwo, plastykę obrzędową, muzykę, śpiew i poezję”.

Podziękował laureatom „za to wielkie dzieło, jakim jest działalność związana z zachowaniem, przekazywaniem i popularyzacją dziedzictwa kulturowego, a także za oddanie i pełną zaangażowania pracę, w wielu przypadkach niedocenioną, często bezinteresowną, dzięki której, jako kraj, możemy szczycić się różnorodnością i oryginalnością naszej kultury”.

Podkreślił, że „bez kultury tradycyjnej, ludowej polskiej kultury nie byłoby w ogóle”.

W gali uczestniczyła także m.in. sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Anna Gembicka. Uroczystość uświetniły występy twórców kultury ludowej. Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem - Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze.