Kultura

Legendy polskiej kryptologii uhonorowane na kartce pocztowej

Prezentacja kartki z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej emisji Złamanie Szyfru Enigmy, 13 lutego br. w siedzibie Poczty Polskiej w Warszawie, fot. PAP/Mateusz Marek
Prezentacja kartki z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej emisji Złamanie Szyfru Enigmy, 13 lutego br. w siedzibie Poczty Polskiej w Warszawie, fot. PAP/Mateusz Marek
podpis źródła zdjęcia

Poczta Polska przywraca pamięć o kryptologach, którzy złamali szyfry Enigmy. Nie byłoby zwycięstwa nad III Rzeszą, gdyby nie polscy matematycy uwiecznieni na tej karcie pocztowej - ocenił Jan Józef Kasprzyk podczas poniedziałkowej prezentacji w siedzibie Poczty Polskiej w Warszawie.

Przenośna elektromechaniczna maszyna szyfrująca Enigma, fot. PAP/Leszek Szymański

31 grudnia 1932 roku polscy matematycy złamali szyfr Enigmy

Kartka z kalendarza

Cyfrowa reprodukcja zdjęcia polskich matematyków i kryptologów znalazła się na zaprezentowanej w Warszawie kartce pocztowej emisji „Złamanie szyfru Enigmy”.


Na wizerunku znaku opłaty znajduje się fragment klawiatury z szyfrogramu Enigmy.

,,

Poczta Polska już kilkukrotnie upamiętniała naszych bohaterów. Wydaliśmy znaczek w 50. rocznicę złamania kodu Enigmy. Wydaliśmy również kartę pocztową poświęconą Marianowi Rejewskiemu w 100. rocznicę jego urodziny


- powiedział prezes Poczty Polskiej Krzysztof Falkowski.

Nie byłoby złamania Enigmy, gdyby nie polscy matematycy

Obecny na uroczystości szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk podkreślił, że dokonania polskich kryptologów miały znaczenie dla całego świata.

,,

Nie byłoby zwycięstwa nad niemiecką III Rzeszą, gdyby nie polscy matematycy. Nie byłoby złamania Enigmy, gdyby nie oni. Tym samym nie byłoby zwycięstwa w wymiarze nie tylko tym naszym, polskim, ale europejskim i światowym. Nie byłoby zwycięstwa dobra nad złem, gdyby nie wkład Polaków


- zaznaczył Jan Józef Kasprzyk.
Polska: Hołd dla pogromców Enigmy
  • Polska: Hołd dla pogromców Enigmy
    Polska: Hołd dla pogromców Enigmy
  • W hołdzie polskim kryptologom
    W hołdzie polskim kryptologom

Wojna bolszewicka i II wojna światowa pokazują, że to myśl polska zwyciężyła

Podczas prezentacji okolicznościowej kartki pocztowej pokazano również oryginalny egzemplarz Enigmy pozyskanej z Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.


Pułkownik Adam Gwiazdowicz z ABW argumentował, że za ważnymi polskimi zwycięstwami wojskowymi stali właśnie kryptolodzy.

,,

Wojna bolszewicka i II wojna światowa - to dwa zwycięstwa, które zależały od polskich kryptologów. Mamy takie przeświadczenie, że jesteśmy doskonałymi żołnierzami. O Polakach za granicą często mówi się, że świetnie potrafią się bić, ale od myślenia to może są inni. Nieprawda. Te dwie wojny pokazują, że to myśl polska zwyciężyła i to myśl na najwyższym, światowym poziomie, inni się poddali


- mówił płk Adam Gwiazdowicz.
Oryginalna maszyna szyfrująca Enigma pozyskana z Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zaprezentowana podczas promocji kartki z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej emisji Złamanie Szyfru Enigmy, 13.02.2023 r. w siedzibie Poczty Polskiej w Warszawie, fot. PAP/Mateusz Marek
Oryginalna maszyna szyfrująca Enigma pozyskana z Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zaprezentowana podczas promocji kartki z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej emisji Złamanie Szyfru Enigmy, 13.02.2023 r. w siedzibie Poczty Polskiej w Warszawie, fot. PAP/Mateusz Marek

Polscy kryptolodzy łamiąc Enigmę przyspieszyli zakończenie wojny

Niemiecka maszyna szyfrująca Enigma działająca na zasadzie ruchu wirników, w którym kodowanie liter odbywa się za pomocą obwodu elektrycznego została wynaleziona w 1918 r. przez Arthura Scherbiusa. Główną jej zaletą była możliwość stałej zmiany sposobu kodowania depeszy, co znacznie komplikowało je odszyfrowanie.


Początkowo urządzenie miało wyłącznie cywilne zastosowanie dla szyfrowania utajnionej korespondencji handlowej. W 1926 r. Enigma trafiła na wyposażenie niemieckiej floty (Kriegsmarine), a dwa lata później - do wojsk lądowych (Reichswehra). Stopniowo wprowadzano ją do niemieckich kolejnych organizacji i instytucji m.in. do SS, policji i NSDAP.


Polski wywiad natychmiast przystąpił do prób złamania jej kodów. W 1929 r. do tego zadania skierowano trzech uzdolnionych matematyków – Jerzego Różyckiego, Henryka Zygalskiego i Mariana Rejewskiego. Analizując działanie urządzenia kryptolodzy Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego WP zauważyli, że Niemcy używają szyfrów maszynowych.


31 grudnia 1932 r. Marian Rejewski złamał kod Enigmy.


Niemcy stale modyfikowali urządzenie i wprowadzali kolejne utrudnienia. Zespół polskich kryptologów kontynuował prace, zbudowano cyklometry ułatwiające obliczanie permutacji kodów. Niemcy budowali wiele typów maszyn szyfrujących Enigma dla różnych odbiorców.


W 1938 r. Rejewski uruchomił tzw. bombę kryptologiczną składającą się z sześciu maszyn Enigma. W 1939 r. opracowano tzw. płachty Zygalskiego - karty perforowane usprawniające dekryptaż dużej liczby depesz.


Po wybuchu wojny prace nad łamaniem kolejnych wersji szyfru Enigmy prowadzono we Francji, a później w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park.


9 stycznia 1942 r. Jerzy Różycki zginął w niewyjaśnionej do dziś katastrofie pasażerskiego statku S/S Lamoriciere koło Balearów na Morzu Śródziemnym, jednak jego koledzy kontynuowali prace dla aliantów.


Złamanie szyfru Enigmy przez polskich kryptologów w znaczący sposób przyczyniło się do klęski III Rzeszy.

źródło: IAR/PAP
Pobierz aplikację  TVP POLONIA
Aplikacja mobilna TVP POLONIA - Android, iOS, AppGallery
Więcej na ten temat