Senator Demokratów Tim Kaine i Republikanin Bill Hagerty zgłosili projekt ustawy przyznającej Złote Medale Kongresu USA 60 dyplomatom zaangażowanym w ratowanie Żydów z Holokaustu. W tym gronie jest pięciu Polaków, większość z tzw. Grupy Ładosia.
Jak ogłosili senatorowie we wspólnym oświadczeniu, projekt zgłoszony w przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu ma na celu przyznanie Złotych Medali Kongresu „zapomnianym bohaterom” Zagłady i „dyplomatom, którzy podjęli heroiczne działania, by ocalić Żydów uciekających z nazistowskich Niemiec, w tym poprzez wydawanie paszportów i wiz oraz organizowanie ucieczek i schronienia, by ukrywać Żydów przed nazistowskimi władzami”.
Grupa Ładosia przedstawiona do odznaczenia Złotymi Medalami Kongresu USA
W gronie 60 osób wymienionych w tekście projektu jest pięciu Polaków: Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Stefan Ryniewicz, Juliusz Kuhl i Henryk Sławik.
Pierwsi czterej należeli do tzw. Grupy Ładosia - grupy polskich dyplomatów z Berna, którzy we współpracy ze środowiskami żydowskimi wystawiali fałszywe paszporty i poświadczenia obywatelstwa krajów latynoamerykańskich na nazwiska Żydów, zagrożonych Zagładą.
Henryk Sławik był delegatem rządu RP na uchodźstwie, który w podobny sposób pomagał uciekać uchodźcom z Polski na Węgrzech, w tym Żydom, we współpracy m.in. z Józsefem Antallem.
Wśród innych nazwisk są m.in. szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg czy Japończyk Chiune Sugihara, który pomagał ratować Żydów na Litwie.
,,Ci dyplomaci z ponad 20 krajów ryzykowali wszystko, by pomagać Żydom uciec z okupowanej przez nazistów Europy
- powiedział Kaine, były kandydat na wiceprezydenta USA.
Dyplomaci ryzykowali, by pomagać Żydom uciec z okupowanej przez nazistów Europy
Hagerty, były ambasador USA w Japonii, stwierdził, że kandydaci do medalu świecili przykładem „w czasie niewyobrażalnej ciemności w świecie i poprzez indywidualne działania nadziei i odwagi, ocalili życie tak wielu ludzi”.
Złoty Medal Kongresu to najwyższe cywilne odznaczenie w USA
Pierwszym, który otrzymał medal był Jerzy Waszyngton w 1776 roku.
Jak dotąd przyznano je 173 osobom.
Grupa Ładosia. Jak powstała i jakie były jej cele?
• Po upadku Polski na początku II wojny światowej kilka polskich placówek dyplomatycznych w innych państwach nadal prowadziło działalność. W Bernie ambasador Aleksander Ładoś oraz jego dwaj główni współpracownicy, Stefan Ryniewicz i Konstanty Rokicki, rozpoczęli szeroko zakrojoną operację ratowania polskich Żydów.
• Dyplomaci należący do Grupy Ładosia, nazywanej też Grupą Berneńską, pod kierownictwem Aleksandra Ładosia, działając w polskim poselstwie w Bernie we współpracy z działaczami organizacji żydowskich, ratowali Żydów w okupowanej Europie poprzez wystawianie im fałszywych paszportów państw Ameryki Łacińskiej.
• Paszporty te chroniły posiadaczy przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów internowania, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny.
• Nie istnieją dokładne dane na temat liczby Żydów, którzy skorzystali z przeprowadzonej przez polską placówkę w Bernie operacji, ale pod uwagę, że na wielu paszportach widnieli również członkowie rodzin, całkowita liczba osób objętych operacją może dochodzić nawet do 8 tysięcy, w tym 2-3 tys. ocalałych.
