2 maja obchodzimy Dzień Polonii i Polaków za Granicą. To święto około 20 milionów osób mieszkających poza granicami kraju i deklarujących polskie korzenie. Jest uroczyście obchodzone we wszystkich środowiskach polonijnych na świecie.
Dzień Polonii i Polaków za Granicą został ustanowiony w 2002 roku uchwałą Senatu „uznając wielowiekowy dorobek i wkład Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierność i przywiązanie do polskości oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach, w celu potwierdzenia więzi z Macierzą i jedności wszystkich Polaków, tak mieszkających w Kraju, jak i żyjących poza nim”.
Święto służy umacnianiu poczucia jedności wszystkich rodaków i ma pomóc w zachowaniu świadomości narodowej.
20 mln Polaków mieszka poza Polską
Według danych MSZ poza Polską żyje na co dzień około 20 mln osób polskiego pochodzenia. Są to osoby, które wyjechały z kraju lub urodziły się poza Polską, ale poczuwają się do polskiego pochodzenia i związków z polskością: potomkowie emigrantów z XIX wieku i uchodźców uciekających przed wojnami, kolejne pokolenia dawnych obywateli polskich, którzy pozostali na Wschodzie, niegdysiejsi dysydenci z rodzinami i emigranci zarobkowi.Najliczniejsza grupa emigracji i osób polskiego pochodzenia żyje w Stanach Zjednoczonych - 10 milionów.
Inne duże skupiska są w Brazylii, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech.
Polacy mieszkają też między innymi na Litwie, Białorusi i Ukrainie.
Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej
Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej. Polonią określa się tylko polskich emigrantów oraz ich potomków. Natomiast osoby mieszkające na terenach, które w przeszłości należały do państwa polskiego, a w wyniku zmiany granic znalazły się poza nim, uznaje się za Polaków.
I tak mówimy: Polacy na Litwie, Polacy na Ukrainie czy Polacy w Czechach.
Podczas pierwszych uroczystości Dnia Polonii i Polaków za Granicą w 2002 roku prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Andrzej Stelmachowski (zmarł w 2009) przypomniał, że święto nawiązuje do przedwojennej tradycji, zgodnie z którą 2 maja obchodzono Dzień Imigranta.
Polonia na świecie wywodzi się z kilku fal migracji
Polonia na świecie wywodzi się z kilku fal migracji.
Pierwsza, po powstaniach narodowych w XIX wieku, kierowała się głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej.
Druga to emigracja zarobkowa w drugiej połowie XIX wieku aż do 1939 roku - wówczas robotnicy wyjeżdżali głównie do Francji, Belgii i Niemiec, a chłopi - do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny.
Do kolejnej fali doszło wskutek drugiej wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie, ponieważ komunistyczne władze zakazały powrotu wielu Polakom walczącym w Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Później - w latach 1968-1971 - była to emigracja pomarcowa, kraj wówczas - na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich - opuściło wielu polskich Żydów.
W latach 80. doszło do licznej emigracji z powodów ekonomicznych i politycznych, zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku.
Ostatnia odnotowana fala to emigracja zarobkowa po 1989 roku, głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Włoch, Kanady i Stanów Zjednoczonych.
