To była bezprecedensowa grabież polskich dóbr kultury. Przed 79 laty w styczniu 1944 r. potajemnie wywieziono najcenniejsze polskie dzieła sztuki. Zaginęły takie arcydzieła, jak „Portret młodzieńca” Rafaela oraz „Walka Karnawału z Postem” Pitera Brueghla.
Najcenniejsze polskie dzieła sztuki potajemnie wywieziono przed 78 laty, w styczniu 1944 r. W nocy w pośpiechu przetransportowano je do Moraw na Dolnym Śląsku.
W miejscowym pałacu wybudowanym w 1873 r. w jednej chwili znalazły się obrazy Rubensa, Rembrandta, van Dycka i Canaletta z polskich zbiorów w Krakowie i Warszawie. Wśród nich była też „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci - nie ma tylko pewności, czy był również „Portret młodzieńca” Rafaela Santie oraz „Walka Karnawału z Postem” Pietera Brueghla młodszego, który raczej wywieziono w innym transporcie.
Bezcenne polskie dobra kultury wywieziono z Moraw kolejnym transportem do Cieplic, a potem - w lutym 1945 r - do Austrii. Z tych transportów do Polski powróciła jedynie „Dama z gronostajem”.
Do dziś nie wiadomo, co się stało z „Portretem młodzieńca” oraz „Walką Karnawału z Postem”.
Pisze o tym Magdalena Ogórek w książce „Kat kłania się i zabija”. Opisuje w niej niemieckich zbrodniarzy II wojny światowej, którzy ograbiali miejsca, w których urzędowali, szczególnie te będące pod okupacją tereny II Rzeczpospolitej.
Naziści, którzy ukradli najcenniejsze polskie dzieła sztuki
Autorka w dziennikarskim śledztwie opisuje dokonania głównie trzech Nazistów, wysokiej rangi oficerów SS: Ottona Waechtera, Reinharda Heydricha oraz Pietera Nicolaasa Mentena.
Otton Waechter był już opisywany w książce „Lista Waechtera”, urzędował podczas okupacji w Krakowie i we Lwowie. To on, a nie Hans Frank, generalny gubernator w Krakowie, mógł odpowiadać za kradzież „Walki Karnawału z Postem”. Przeżył II wojnę światową, ale zmarł w 1949 r. w Rzymie, gdzie został otruty, najprawdopodobniej na zlecenie wywiadu sowieckiego.
Reinhard Heydrich był protektorem Moraw i Czech, przebywał w Pradze, gdzie 27 maja 1942 roku spadochroniarze rządu emigracyjnego Czechosłowacji dokonali zamachu na niego (Operacja Anthropoid). Choć sama akcja zakończyła się niepowodzeniem, Heydrich zmarł osiem dni później wskutek powikłań pooperacyjnych i sepsy.
Holender Pieter Nicolaas Menten przebywał podczas II wojny najpierw w Krakowie, a potem we Lwowie. Mordował Żydów i przejmował ich majątki. W Krakowie zabijał tych, których zamknięto w getcie. Na terenie Galicji mordował Żydów, Polaków i Ukraińców. To Pieter Nicolaas Menten jest odpowiedzialny za aresztowanie i wymordowanie wielu profesorów polskich uczelni we Lwowie oraz członków ich rodzin i osób przebywających na stale w ich mieszkaniach.
Według Magdaleny Ogórek jednym z głównych jego zamierzeń było przejęcie kolekcji polskich profesorów. Dobrze znał Lwów i jego środowisko, bo przebywał tam przed wybuchem II wojny. Wiedział, jak dużo jest tam obrazów flamandzkich i holenderskich. Menten przeżył wojnę, wywiózł wiele cennych dzieł sztuki i uniknął kary.
Świat przypomniał sobie o nim w 1976 r., gdy postanowił wystawić część swej bogatej kolekcji w domu akcyjnym Sotheby's w Amsterdamie. Był wtedy szóstym najbogatszym obywatelem Holandii. Zmarł w 1987 r. w wieku 88 lat. Człowiek, który zabijał strzałem w głowę mężczyzn, kobiety i dzieci, w więzieniu odsiedział za swe czyny zaledwie osiem lat.
Odessa - organizacja byłych członków SS
Książka Magdaleny Ogórek „Kat kłania się i zabija” nie opisuje tylko nazistowskich morderców i gigantycznego rabunku dóbr kultury. Próbuje zgłębić tajne powiązania po II wojnie światowej, dzięki którym szmuglowano zbrodniarzy do Ameryki Południowej, jak i handlowano zrabowanymi dziełami sztuki. Podejrzewa się, że zajmowała się tym „Odessa”, mityczna już międzynarodowa organizacja. Czy jakieś pozostałości tej organizacji mogą funkcjonować do dziś?To temat na kolejne dziennikarstwo śledcze, powieść lub film. W latach siedemdziesiątych XX w. próbował się z tym zmierzyć Frederick Forsyth w znakomitej powieści „Akta Odessy”. Pewnie nie wszystko jeszcze zostało opisane. To przecież księga zdarzeń wciąż otwarta w połowie.
