Pięć osób oraz jedna organizacja spoza Polski, które są szczególnie zasłużone dla promowania i pielęgnowania historii Narodu Polskiego, znalazło się wśród wyróżnionych nagrodą honorową IPN „Świadek Historii”. Nagrody otrzymali m.in. Helena Sołtys z USA oraz Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kanadzie.
- Wszyscy, niezależnie od szerokości geograficznej, dokonaliście wiwisekcji polskiej duszy, wiwisekcji polskiego narodu. Niezależnie od tego, czy robiliście to na Półwyspie Apenińskim, jak pan Marco Patricelli, któremu pięknie dziękuję, czy w krajach Beneluksu, w Belgii - Gilles Lapers, Dirk Verbeke, czy dokonywaliście wiwisekcji mając w sobie tę polską duszę i polskie serce, jak panie Helena Sołtys, Halina Babińska i prezes Andrzej Ruta. (...) Wszyscy poznaliście naszą duszę, dusze Polaków, i to wystarczyło, żeby mówić pięknie o polskiej historii na całym świecie - mówił dr Nawrocki.
Odznaczonych zostało pięć osób i jedna organizacja. Wśród nagrodzonych znaleźli się:
1. Halina Babińska z Kanady - sybiraczka, zaangażowana w działania Polonii kanadyjskiej, m.in. zajmowała się opracowywaniem spisu polskich grobów i biogramów osób spoczywających na cmentarzu w Saint Sauveur pod Montrealem, spotykała się z młodzieżą szkolną opowiadając o swoich wojennych przeżyciach, współpracowała z IPN, udostępniając materiały z domowego archiwum, strażniczka pamięci o generale Sosnkowskim. Halina Babińska nie mogła zjawić się na gali i odebrać osobiście nagrody.
2. Gilles Lapers z Belgii - zasłużony dla propagowania wiedzy o polskiej historii w Unii Europejskiej oraz dokumentowaniu pamięci o żołnierzach 1. Dywizji Pancernej na terenie naszego kraju i na całym świecie jako członek międzynarodowych grup, stowarzyszeń i organizacji. Współpracuje z IPN, udostępniając zdjęcia i dokumenty dot. polskich żołnierzy, wielokrotnie pomagał inicjatywom wystawienniczym, wydawniczym i dokumentacyjnym Instytutu. Jest organizatorem i pomysłodawcą wielu inicjatyw, które mają charakter edukacyjny i popularyzują tematykę historyczną.
3. Marco Patricelli z Włoch - jest znawcą i niedoścignionym popularyzatorem historii Polski we Włoszech, autorem licznych publikacji poświęconych losom Polski w czasie II wojny światowej, autorem pierwszej biografii Witolda Pileckiego, nagrodzonej we Włoszech. Popularyzuje wiedzę o polskich losach współtworząc programy telewizyjne, publikując artykuły i książki. Stworzył krąg młodych włoskich historyków, zainteresowanych historią Polski.
4. Helena Sołtys ze Stanów Zjednoczonych - od lat związana z polonijną oświatą. Inicjuje szkolne i środowiskowe przedsięwzięcia związane z historią najnowszą m.in. przygotowując scenariusze uroczystości, organizując spotkania ze świadkami historii. Angażuje się w apele i akcje charytatywne ucząc swoich wychowanków wrażliwości na polskie dziedzictwo narodowe. Współpracuje z IPN - m.in. z jej inicjatywy został powołany w 2018 Przystanek Historia IPN w Chicago. Udało się jej ocalić od zniszczenia ponad stuletnie archiwum Dziennika Związkowego, którego zabezpieczeniem i digitalizacją zajęło się Archiwum Instytutu. Sołtys przyznała, że nagroda jest dla niej „zaskoczeniem, wyróżnieniem, ale i zobowiązaniem”.
,,„To nagroda, która kojarzy mi się niezmiennie ze słowami, wypowiedzianymi ponad 30 lat temu, gdy opuszczałam granice Polski, przez mojego ojca, historyka, któremu nie łatwo było uczyć w owych czasach historii. Powiedział do mnie wtedy: «Obyś nigdy nie zapomniała skąd pochodzisz, skąd są twoje korzenie i gdziekolwiek zostanę i urodzę dzieci to mają czuć się Polakami». To zobowiązanie towarzyszy mi i towarzyszyć mi będzie, bo warto być Polakiem poza granicami Polski i cieszę się, że mogę być w tak zaszczytnym gronie” - mówiła wzruszona.
6. Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kanadzie - jest największą i najliczniejszą organizację kombatancką na świecie, od chwili powstania dba o polskich żołnierzy i pamięć o ich walce. Reprezentanci SPK pielęgnują groby, organizują spotkania weteranów i szeroko rozumianej Polonii, wystawy, odczyty, przeprowadzają i dokumentują wywiady z weteranami. Od 1962 jest redagowany kombatancki magazyn „SPK w Kanadzie” i prowadzona własna witryna internetowa z biogramami kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, którzy po wojnie osiedlili się w Kanadzie. Nagrodę odebrał prezes Stowarzyszenia Andrzej Ruta.
- To wielki honor otrzymać tak prestiżową nagrodę, przyjmuję ją z wdzięcznością w imieniu SPK. Przyznanie jej zbiega się z 75. rocznicą założenia naszego Stowarzyszenia - zwrócił uwagę prezes SPK. Przekazał, że „z ogromnej rzeszy weteranów II wojny światowej, którzy należeli do SPK w Kanadzie, dziś żyje tylko 65.
„To ci prawdziwi «świadkowie historii». Celowo mówię prawdziwi, bo któż może lepiej świadczyć o historii niż ten, który ją współtworzył" - wskazał.
,,„Nasi weterani odchodzą w alarmującym tempie. My, żyjący, musimy pamiętać, że jest naszym obowiązkiem, czcić pamięć tych, którzy nie zawahali się stanąć do walki, na wezwanie ojczyzny. Zachowanie pamięci o nich, przekazanie jej następnym pokoleniom jest jednym z fundamentalnych zadań Stowarzyszenia Polskich Kombatantów” - zapewnił Ruta.

