1 września 1939 r. niemiecki atak na Polskę rozpoczął najbardziej niszczycielską i krwawą wojnę w dziejach ludzkości. Jej wybuch był efektem odbudowy mocarstwowej pozycji Rzeszy, prowadzonej przez rządzącego Niemcami od 1933 r. Adolfa Hitlera. Ekspansja terytorialna i wyjątkowe wzmocnienie niemieckich sił zbrojnych nie spotkały się z reakcją mocarstw europejskich. Podpisanie układu monachijskiego z września 1938 r. było szczytowym momentem polityki obłaskawiania niemieckiego imperializmu.
Oba totalitaryzmy nadały konfliktowi charakter ludobójczy. W latach 1939–1945 popełniono niewyobrażalną liczbę zbrodni. Szczególnym przykładem ludobójstwa w całej historii pozostaje Holokaust.
Klęski Polski, Danii, Norwegii, państw Beneluxu, Francji i państw bałkańskich doprowadziły do zdominowania Europy przez Niemcy i ich sojuszników. Niemal w tym samym czasie Związek Sowiecki zrealizował większość postanowień układu, anektując wschodnią połowę Polski, państwa bałtyckie, część Finlandii i Besarabię. W krajach okupowanych przez oba mocarstwa rozwijał się ruch oporu. Podziemna walka angażowała miliony żołnierzy i wspierających ich cywilów. Uwieńczeniem tego nierównego boju była seria powstań w latach 1943–1945. Największe wybuchło w Warszawie.
Starcie dwóch totalitaryzmów rozpoczęło najbardziej krwawy okres wojny. Przegrane Niemiec pod Stalingradem i na Łuku Kurskim zmieniły bieg zdarzeń. Alianckie lądowania we Włoszech i Francji doprowadziły Niemcy do konieczności walki na dwa fronty i ostatecznego załamania się ich machiny.
W roku 1941 wojna rozlała się również na inne kontynenty. Prowadzona od 1937 r. brutalna ekspansja Japonii kosztowała narody Azji miliony ofiar. Japoński atak na amerykańską bazę Pearl Harbor w grudniu 1941 r. oznaczał początek jednej z najbardziej zaciętych kampanii. Wojnę w Azji zakończyła klęska Japonii zmuszonej do kapitulacji po dwukrotnym ataku nuklearnym.
Gdy 8 maja 1945 r. w Berlinie podpisano bezwarunkową kapitulację Niemiec, duża część Europy leżała w gruzach. Upadek Niemiec oznaczał nie tylko wolność dla krajów Europy Zachodniej, lecz i niewolę narodów Europy Środkowej, które znalazły się pod okupacją sowiecką i rządami komunistycznymi.