Kartka z kalendarza

105 lata temu podpisano traktat wersalski

Konferencja pokojowa w Wersalu - od prawej: prezydent USA Thomas Woodrow Wilson, premier Francji Georges Clemenceau, premier Włoch Wittorio Orlando, premier Anglii George David Lloyd, fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Konferencja pokojowa w Wersalu - od prawej: prezydent USA Thomas Woodrow Wilson, premier Francji Georges Clemenceau, premier Włoch Wittorio Orlando, premier Anglii George David Lloyd, fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
podpis źródła zdjęcia

28 czerwca 1919 roku podczas paryskiej konferencji pokojowej podpisano traktat wersalski, wprowadzający nowy ład w Europie po I wojnie światowej. Porozumienie zostało zawarte między pokonanymi w I wojnie światowej państwami centralnymi, czyli Niemcami, Austro-Węgrami, Turcją i Bułgarią, a państwami Ententy, której podstawę stanowiły Wielka Brytania, Francja i Rosja. Ta jednak do udziału w konferencji nie została zaproszona.

Konferencja pokojowa w Paryżu, 1919 r., fot. Getty Images/Hulton Archive

18 stycznia 1919 roku rozpoczęła się paryska konferencja pokojowa

Kartka z kalendarza

Dokument sankcjonował odrodzenie Polski po 123 latach zaborów, ustalając zarys zachodnich, północnych i południowych granic Rzeczpospolitej. Nasz kraj odzyskał większość ziem utraconych na rzecz Prus w I i II rozbiorze - znaczną część Wielkopolski i Prus Zachodnich z dostępem do morza na odcinku 144 kilometrów.

Zgodnie z traktatem wersalskim, dokument ustalał nowy porządek terytorialny i polityczny w Europie.


Niemcy łącznie utraciły około 70 i pół tysiąca kilometrów kwadratowych swojego terytorium, zamieszkanego przez około 6 i pół miliona ludności. Oddały Francji Lotaryngię i Alzację, a Zagłębie Saary zostało przekazane pod zarząd międzynarodowy.


Belgia otrzymała dwa przygraniczne powiaty - Eupen i Malmedy, Danii przyznano północną część Szlezwiku, a Czechosłowacji - obszar na Górnym Śląsku, tzw. Kraik Hulczyński. Luksemburg, do tej pory stanowiący część obszaru celnego Niemiec, został z niego wydzielony.


Powołano też Ligę Narodów, której celem miało być rozwiązywanie na drodze pokojowej ewentualnych konfliktów pomiędzy państwami.

28 czerwca 1919 r., w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego państwa zwycięskiej koalicji podpisały traktat pokojowy z Niemcami. Traktat wersalski, fot. PAP/Maciej Zieliński, Adam Ziemienowicz
28 czerwca 1919 r., w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego państwa zwycięskiej koalicji podpisały traktat pokojowy z Niemcami. Traktat wersalski, fot. PAP/Maciej Zieliński, Adam Ziemienowicz

Utworzono też Wolne Miasto Gdańsk, pod nadzorem Ligi Narodów, z własnym rządem, konstytucją i polityką gospodarczą. Włączono je do polskiego obszaru celnego, a Polska mogła korzystać z portu gdańskiego.


O przynależności państwowej Górnego Śląska, Warmii i Mazur miały zadecydować przeprowadzone tam plebiscyty.


Mimo podpisania rozejmu (11 listopada 1918 roku), a potem traktatów pokojowych, nie zażegnano większości problemów.


Na arenie międzynarodowej pojawiły się nowe mocarstwa, dążące do uzyskania coraz większych wpływów, wśród nich Japonia. Rozwinęły się nowe kierunki polityczne i społeczne, takie jak komunizm w Rosji, faszyzm we Włoszech, czy nazizm w Niemczech.


Wszystko to sprawiło, że po zaledwie 20 latach od podpisania traktatu wersalskiego - w 1939 roku - wybuchła II wojna światowa.

źródło: IAR
Pobierz aplikację  TVP POLONIA
Aplikacja mobilna TVP POLONIA - Android, iOS, AppGallery
Więcej na ten temat