Kartka z kalendarza

106 lat temu urodził się Jan Karski, legendarny kurier, świadek Holocaustu

Jan Karski (fot.Muzeum Historii Polski/mat. prasowe)
podpis źródła zdjęcia

106 lat temu, 24 czerwca 1914 roku, urodził się Jan Karski, legendarny kurier Polskiego Państwa Podziemnego i świadek Holocaustu. To on jako pierwszy przekazał na Zachód osobistą relację o zagładzie Żydów w okupowanej przez Niemców Polsce. Zmarł w 2000 roku.

Podczas II wojny światowej działał w ruchu oporu. Kilkakrotnie jako kurier emisariusz dostarczał informacje rządowi na uchodźstwie. W listopadzie 1942 roku przedostał się do Londynu i przekazał doniesienia o sytuacji w Polsce, a zwłaszcza informacje o eksterminacji Żydów. Zdobył je osobiście, docierając w przebraniu do obozu w Izbicy i dwukrotnie wchodząc do warszawskiego getta.

W 1943 roku Karski złożył też raport amerykańskiemu prezydentowi Franklinowi Rooseveltowi. Jego świadectwo spotkało się jednak z biernością sojuszników. Po wojnie, nie mogąc wracać do komunistycznej Polski, Karski osiadł w Stanach Zjednoczonych. Wykładał na katolickim Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. Jego książka o Polskim Państwie Podziemnym zatytułowana "Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu", wydana w 1944 w USA, stała się bestsellerem i została przetłumaczona na wiele języków.
W 1982 roku Jan Karski otrzymał tytuł Sprawiedliwy Wśród Narodów świata i honorowe obywatelstwo Izraela. W 1995-tym został uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem Orderem Orła Białego.

W 2000 roku, na krótko przed śmiercią, profesor Karski ustanowił nagrodę Orła Jana Karskiego. Chciał, aby wyróżnienie jego imienia trafiało do tych, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować" oraz tych, którzy "nie będąc Polakami, dobrze Polsce życzą".
Zmarł w Waszyngtonie, 13 lipca 2000 roku, w wieku 86 lat.

Pośmiertnie został odznaczony Prezydenckim Medalem Wolności - najwyższym odznaczeniem cywilnym Stanów Zjednoczonych.
W 2016 roku prezydent Andrzej Duda awansował go na stopień generała brygady.
źródło: PAP/IAR | MS
Pobierz aplikację  TVP POLONIA
Aplikacja mobilna TVP POLONIA - Android, iOS, AppGallery
Więcej na ten temat